بسم الله الرحمن الرحیم
خلاصه مباحث مطرح شده در درس سبک زندگی اسلامی
استاد فتحی
موسسه آوای توحید
مقدمه:
انسان ها مخصوصا در زمان حال، دچار مشکلات زیادی هستند و از راه های متفاوتی درصدد حل آنها می باشند. بعضی از راه های آسان و غیر مسئولانه و غیر شرعی، و بعضی نیز می خواهند با طریق شرعی پیش بروند ولی به مقصد نمی رسند.
مثل خانمی که خواستگار برایش نمی آید و یا کسی که کار برایش پیدا نمی شود.
پس نقش دین در این میان چیست؟ آیا راه حلی برای حل این مشکلات دارد یا نه؟
خلاصه مباحث:
پاسخ دین این است:
واتوا البیوت من ابوابها برای اینکه هر کاری کنید، از “راهش” وارد شوید.زندگی کردن هم راهی دارد و باید از راهش زندگی کنیم.
امام رضا(ع): اگر کسی از راهش ، کار را شروع کند، نمی لغزد و اگر هم لغزشی پیدا کرد، خدا راه رهایی را برایش قرار می دهد.
مثال:
- کسب علم: انا مدینه العلم و علی بابها
- دعاکردن: خدا به موسی وحی کرد (وقتی بنده ای خیلی دعا می کرد و دل حضرت موسی برایش سوخت) که اگر اینقدر مرا بخواند که دستانش ساقط شود یا زبانش قطع گردد، دعایش را مستجاب نمی کنم تا اینکه از راهش دعا کند(تلاش+دعا)
- توبه کردن: راه توبه کردن ابلیس، سجده کردن او بر آدم یا بر قبر آدم(ع) است. اما او حاضر است سالها عبادت کند ولی این چند ثانیه سجده را انجام ندهد. خدا می خواهد آنطور که می خواهد، ابلیس او را عبادت کند ولی ابلیس می خواهد با وجود کبرش، خدا را عبادت کند که اینگونه، توبه اش قبول نمی شود.
- سعادت دنیا و آخرت: دین، درمان تمام دردها را دارد و سعادت در پی دارد. چون صلاح تمام مردم(مریض)ها، در دست خدا(طبیب) است. بنابراین برای حل تمام مشکلات و درد ها، در مان هایی در دین و در قرآن مخصوصا، وجود دارد . ناپلئون می گوید: اگر مسلمانان به قرآن عمل کنند، دیگر ذلت نخواهند دید و تسلیم ما نخواهند شد مگر اینکه بین آنها و قرآن جدایی بیفکنیم.
پس راه حل مشکلات ما چیست؟
قرآن ۲نوع راه حل به ما معرفی کرده است که اگر آنها را به کار ببندیم، تمام مشکلات ما حل خواهد شد:
- ایجاد تغییر درتفکر و نفس و ذهن(علمی و فکری)
- تقوا(عملی)
توضیح:
۱٫ ایجاد تغییر درتفکر و نفس و ذهن(علمی و فکری)
ان الله لایغیر ما بقوم حتی یغیروا ما بانفسهم = خدا هیچ چیزی را برای مردم تغییر نمیدهد تا اینکه خودشان آنچه را در ذهن و فکر داند، تغییر دهند.
علامه طباطبایی در این باره می فرمایند: بین احوالات روحی انسان و زندگی خارجی اش، تلازم وجود دارد.
انواع تغییر:
- تغییر از خیر به شر = بدبختی
- تغییر از شر به خیر = خوش بختی
مثال برای حسن ظن:
- جوانی که با دیدن پیامبر(ص) از شرابخواری اش شرمنده شد و از شراب خوردن و شراب بردن نزد خداوند توبه کرد. خدا هم شراب او را تبدیل به سرکه ی خالص کرد تا آبرویش نرود. خداوند به صدق نیت جوان نگاه کرد.
- امام علی(ع): بدن مطلقا احساس ضعف نخواهد کرد، وقتی که نیت قوی باشد.
- بوعلی سینا با کمک احساسِ احتیاج به فرار در پادشاه، وی را مداوا کرد.
- امام علی(ع) در نامه ی ۳۱ نهج البلاغه می فرمایند: تاخیر در اجابت دعا تو را ناامید نکند، زیرا عطیه به قدر نبت داده می شود.(نیت تو هرچقدر کم یا زیاد باشد- قوی یا ضعیف باشد-)
- برادرانی که با هم کشت و کار میکردند و برادر مجرد از سهم خودش بر سهم برادرمتاهلش می ریخت تا کمکی باشد برای عائله اش؛ و برادر متاهل نیز از سهم خودش بر سهم برادرش می ریخت تا کمکی باشد بر ساخت یک زندگی تازه. و اینگونه بود که هرچه برداشت می کردند، گندم هایشان تمام نمی شد.
- امام حسن(ع): من ضمانت می کنم برای کسی که در قلبش خطور نکند مگر رضایت خدا، وقتی دعا می کند، مستجاب شود.
مثال برای سوءظن:
- پیامبر خدا(ص): اگر فرزند آدم از چیزی بترسد، همان چیز بر او مسلط می شود.
- موسیقی، آهنگ و حرفِ آن، ناخود آگاه میل به زنا را در انسان ایجاد می کند و این احساسِ نیاز به گناه، او را به گناه می کشاند.
- کسی که فکر گناهان را زیاد کند، این فکر او را به سوی معاصی واقعی می کشاند
- حتی جزع و فزع کردن در مشکلات، شکل دیگری از مشکلات را برایت بوجود می آورد. مثلا اظهار فقر، فقر واقعی به دنبال می آورد.
قدرت تمرکز:
در مقابل، وقتی می بینیم که کاری را نمی توانیم با بدن انجام دهیم، می توانیم آن را با ذهن انجام دهیم. مثل مرتاض هندی که با نگاهش قطار را نگه می دارد.
- امام علی(ع): خیر دنیا و آخرت به مومنی داده نشده است مگر اینکه به خدا خوش بینی داشته باشد و خدا هم عذاب نمی کند و بدی نمی دهد به کسی، مگر بخاطر بدبینی و منفی بافی و سوءظن به خدا
فواید حسن ظن: ثروت، راحتی قلب، سلامت بدن و….
مضرات سوءظن: فقر، پریشانی قلب، بیماری و…
باید خودمان را وادار به حسن ظن کنیم چراکه امام علی(ع) می فرمایند: کم اند افرادی که خودشان را شبیه به کسانی می کنند و از آنها نخواهند شد.
فواید حسن ظن را دیدیم، چرا مانند افرادی نشویم که آنرا دارند؟ امام صادق(ع) نیز می فرمایند: برکت در معامله با خدا را دیدید، پس بر آن مداومت کنید.
آنچه فکر میکنیم، در عالم خارج، واقع می شوند. و آنچه انتظار داریم، پیش می آید و نفسِ فال زننده اثر می گذارد؛ یعنی اگر به آن بی اعتنا باشیم، سست میشود ولی اگر برایمان مهم باشد اتفاق می افتد.
نمونه مثال هایی از تلقین:
- بلاها در آسمان معلق اند.اگر فال بد بزنید بلاها نازل می شود و اگر فال خوب بزنید خوبی ها و برکات بر شما نازل می شود.
- اگر کسی را سرزنش کنید، چنان روزگار می چرخد که مستحق همان سرزنش شوی.
- خواب همانگونه تعبیر می شود که به آن تعبیر کنیم. خواب را برای کسی تعریف کنیم که مومن و خوش بین است تا نتیجه ی خوبی ببینیم.
- در آن دنیا، بهشتیان هرچه بخواهند انجام می شود. در این دنیا نیز تا حدی همینگونه است. مثلا اراده می کند خیر ببیند و می بیند. یا اینکه می گوید من دلار ندارم، پس انداز ندارم و … و در نتیجه واقعا فقیر می شود. در ماجرای برجام نیز رهبری می فرمودند ما می توانیم، اما مردم و مسئولین گفتند ما نداریم و آمریکا باید نیازهای ما را تامین کند و نیازمندیم. که در نتیجه واقعا فقیر و نیازمند شدیم. اگر نگاه ما مثبت باشد، تا۱۵۰میلیون نفر نیز می توانند در ایرا ن زندگی کنند و همه چیز نیز برایشان مهیا باشد. ولی اگر نگاه منفی باشد، می گویند برای ۸۰ میلیون نفر امکانات نداریم. مانند بچه هایی که با شایعه ی کمبود مواد غذایی، مقدار غذای مصرفی شان چند برابر شد.
- دارونما: یکی از موارد استفاده از تلقین، “دارونما” است. یعنی دارویی که خاصیت دارویی ندارد ولی به بیمار تلقین می شود که دارویی است که همه ی بیماران را درمان می کند. در اروپا از این گونه داروها خیلی استفاده می شود.
- امام خمینی(ره) فرمودند “ما میتوانیم” این یک تلقین مثبت است.
- مانند وزنه برداری که فقط۱۵۰ کیلوگرم وزنه را می تواند بردارد. روی تابلو عدد۱۴۸ را می نویسند ولی وزنه ی ۱۵۲ کیلوگرمی را می گذارند. در کمال تعجب، وزنه بردار می تواند وزنه را بردارد. ولی وقتی روی تابلو می نویسند۱۵۲ ولی وزنه ی ۱۴۸کیلوگرمی را می گذارند، وزنه بردار موفق به مهار آن وزنه نمی شود.
نتیجه:
- تمام خوشی ها و ناخوشی های ما، بستگی مستقیم به احساس و درک ما دارد و برای لذت بردن از جهان، باید ” انسان درون خودش را عوض کند.” و اگر کسی درون خودش را عوض نکند، نمی تواند از جهان لذت ببرد.
مثلا ماشین یا خانه ی نو ای که در ابتدا شما را خیلی ذوق زده میکند. ولی اگر بعد از مدتی، حتی اگر دقیقا مثل روز اول مانده باشند، اما چون برای شما تکراری شده اند، از آنها لذت نمی برید. چون آنها را برای پز دادن به دیگران خریده اید نه برای استفاده و لذت خودتان.
عبارت ” ما رمیت الا جمیلا” ، نشان دهنده ی درون زیبای حضرت زینب بود نه نبودن سختی ها
- شناخت ” من” واقعی
باید کاری نداشته باشم که :
- دیگران چه تصوری از من دارند.
- تصور من از تصور دیگران چیست.
- باید مطمئن باشی که در درون خودت، کیستی و برای رضایت درون خودت و وجدان خودت کار بکنی.
- بعضی وقتها باید آنچه را که دلت می خواهد، بخاطر”مصلحت” هایی قربانی کنی.
- دلت را بند زرق و برق های دنیا نکنی.
- به قانون انتظارات در روانشناسی توجه داشته باشی که: حسن ظن باعث نتیجه ی مثبت و سوءظن باعث نتیجه ی منفی در زندگی می شود.
- و اینکه افکار و اندیشه ی ما می تواند پدیده های طبیعت را بسازد و به آن شکل دهد.
- تقوا(عملی)
دین تنها راه رستگاری در دنیا و آخرت را فقط و فقط تقوا می داند.
فواید تقوا داشتن در زندگی از نگاه دین:
- خروج از بن بست و رزق من حیث لایحتسب
رسول اکرم(ص) : من آیه ای از قرآن را میشناسم که اگر کسی به آن تمسک بجوید، مشکلش حل میشود. و من یتق الله یجعل له مخرجا و یرزقه من حیث لایحتسب. اگر کسی تقوا داشته باشد، خدا برایش راه چاره قرار می دهد و از جایی که گمان نمیبرد، روزی میدهد.
تفسیر ما این است که هرکسی که من حیث لایحتسب روزی نگیرد و کارش چاره نشود، این نوع تقوا را ندارد.البته این تقوا در حد خیلی بالاست و هر کسی نمیتواند به همه ی ابعاد آن برسد. حتی اگر به یکی از ابعاد آن مقید باشد بازهم مشکلش حل میشود. مثل بیان آیت الله بهجت که فرمودند: اگر کسی مقید بشود که نمازش را اول وقت بخواند، از بن بست ها در می آید.( یا اگر کسی به روزه مقید باشد؛ به نیکی به پدر و مادر مقید باشد؛ و…)
ائمه تصریح کرده اند که ۱٫ من حیث لایحتسب مربوط به همین دنیاست. ۲٫ اگر انسان این تقوا را در هر یک از ابعاد زندگی رعایت کند، خدا از جایی که گمان نمیبرد، به او روزی می رساند.
اگر انسان به این نقطه برسد، دست قدرت خدا را در زندگی اش احساس می کند.
سبک زندگی اسلامی یعنی: وارد کردن خدا در متن زندگی و از آنجا که خدا حی است، باعث زنده شدن واقعی زندگی انسان شده و نشاط روزافزون به انسان می دهد و دست قدرت خدا را در زندگی اش میبیند. در نتیجه اراده و ایمانش نیز تقویت می شود.
امام علی(ع) نیز به یکی از یارانشان می فرمایند: اگر همه ی درهای آسمان بر روی کسی بسته شود و او تقوا پیشه کند، خداوند برایش راه خروج از سختی ها را قرار میدهد.
در مقابل نیز برعکس است. اگر کسی خدا را فراموش کند، خودش را نیز فراموش می کند و منافع دنیوی و اخروی را نمیتواند تشخیص بدهد. در نتیجه زندگی اش تبدیل به جهنم می شود و مالش نیز مایه ی عذاب وی می شود. و در نتیجه چنین فردی مانند دیوانگان و ابلهان در دنیا زندگی می کند.
- برکت آسمان و زمین
ولو اهل القری …. اگر اهل شهری، تقوا پیشه کنند، برکات دائمی آسمان ها و زمین بر آنها نازل می شود.
اگر بجای وقتی که برای برجام صرف شد-در طبقات مختلف- برای عمل به این آیه صرف میشد، الان ما دیگر مشکلی نداشتیم.
و او استقاموا علی الطریقه… اگر در راه حق پایداری می کردند، از آبی فراوان آنها را سیراب می کردیم. یعنی در دنیا به آنها وسعت رزق می دادیم.
- ضمانت خداوند از تبدیل منفور به محبوب
امام صادق(ع) سفارش میکنند به تقوای الهی؛ چراکه خداوند ضمانت کرده است که ۱۰۰% برای کسی که تقوا پیشه کند، از آن چیزی که دوست نداری خارج شوی به سوی آن چیزی که دوست داری.
- اطاعت دنیا و آخرت
پیامبر(ص): چیزی است که اگر کسی داشته باشد، دنیا و آخرت مطیع او میشوند و به بهشت وارد می شود. و آن «تقوا» است.
- برآورده شدن تمام نیاز های واقعی
علامه طباطبایی(ذیل تفسیر یک آیه): هر آرزویی که داشته باشی خداوند برآورده می سازد البته آن خواسته ای که با فطرت سازگاری داشته باشد.مثل نیاز به پول، تفریحات، لباس، ازدواج و …
- تشخیص مصلحت ، و حفظ انسان در پرتو تقوا
بعضی وقت ها انسان نمیتواند مصلحت و مفسده اش را تشخیص دهد. تقوا پیشه کردن یعنی تکلیف الهی را تشخیص دادن، و به آن عمل کردن. اگر چیزهایی باشد که عقل ما به آن نمیتواند احاطه پیداکند و تشخیص نمیدهد و یا تشخیص خطا می دهد؛ با تقوا پیشه کردن، خدا راه را برایش باز میکند. و بواسطه ی تقوا، حجاب های جهل و کوری عقل انسان از بین میرود و پرده ها از جلوی متقی برداشته میشود.
امام صادق(ع): علم به تعلم نیست بلکه نوری است که خدا به دل می تاباند پس علم را با طلب کردن از خدا و با عملت از خدا بخواه.
گاهی فردی با صداقت میرود خدا را بشناسد اما با عملش به دنبال خدا نیست. در این صورت عقلش به سمت خدا راهنمایی نمی شود و در نتیجه نمی تواند به خدا برسد.
- رابطه ی تقوا و حوادث
ثبت دیدگاه