باسمه تعالی
تکلیف
۷درس اول
معرفت نفس
مدرس
استاد سیدعلی طبا طبایی
تهیه کننده:
محمود خندان
مرداد ۹۹
اهمیت معرفت النفس
خود شناسی مقدمه خود سازی و تهذیب و مقدمه حیات طیبه انسانی است.
تا انسان مسیر و هدف و مخاطرات آن رانشناسدحرکت در سیر میسور نیست.
رسیدن به حیات طیبه منوط به خودسازی و آن منوط به خودشناسی است.
تا انسان در خلوتگاه سر خود وارد نشود ممکن نیست خدا را بشناسد.
عبد الواحد آملی در کتاب غرر الحکم و دررالحکم که صد سال قبل از سید رضی بوده ، کلمات فراوانی از امیر المومنین در اهمیت معرفت نفس جمع آوری کرده است.
الكيّس من عرف نفسه و أخلص أعماله .(۲۹۷/۱ ص ۱۰۷) انسان زيرك كسى است كه خود را بشناسد و كارهاى خود را پاك و خالص گرداند.
یکى از پرسش هاى مهم آدمى این است که براى چه آمده ام؟ چرا خداوند مرا آفریده است و به عبارتى، چرا هستم و براى چه باید زندگى کنم؟ امیر المؤمنین على(علیه السلام)مى فرماید:
رحم الله امرء اعد لنفسه و استعد لرمسه و علم من این؟ فى این؟ و الى این؟[اعلام الدین، ص ۳۴۴، به نقل از: عبدالله جوادى آملى، رحیق مختوم، ص ۱۲۸٫]خداوند رحمت کند آن انسانى را که آن چه لازم است، براى نفس خود تهیه و خویشتن را براى قبر مستعد و آماده سازد. آن انسانى که بداند از کجا آمده و در کدام راه است و به سوى کدام مقصد باز مى گردد.
«افضل المعرفه معرفه الانسان نفسه» برترین شناخت، خودشناسی است. (غررالحکم ح ۲۹۳۵)
برترین دانش،خود شناسى انسان است و آگاهى به اندازۀ خود. أَفْضَلُ اَلْحِكْمَةِ مَعْرِفَةُ اَلْإِنْسَانِ نَفْسَهُ وَ وُقُوفُهُ عِنْدَ قَدْرِه. (غرر الحکم و درر الکلم، ج ۱، ص ۲۹۴٫ خودشناسى و نشانه هاى آن).
فیلسوف وحکیم واقعی آن است که معرفت نفس روزی اوشده است.
علی عليه السلام : مَعرِفَةُ النَّفسِ أنفَعُ المَعارِفِ . خود شناسى، سودمندترين شناختهاست.(حدیث نت ص ۱۶۲)
رسول اکرم وعلی (ع): «مَنْ عَرَفَ نَفسَهُ فَقَد عَرَفَ رَبَّهُ» هرکس خود را شناخت پروردگارش را شناخت (نهج البلاغه حکمت ) .
مبحث نفس ناطقه انسانی و علم النفس قلب معارف عرفانی و قطب مسائل فلسفی و محور استوار کل علوم عقلی و نقلی است اگر انسان خود رانشناخته باشد ،جمیع علوم نقلی و عقلی برایش مثمر ثمر نخواهد بود.
اهمیت معرفت نفس از نظر ملا صدرا
صدرا خودشناسی را کلید خزائن ملکوت میداند؛ چراکه با شناخت نفس و قوای آن و ارتباط بین آندو میتوان به احکام و احوالاتی از حقتعالی و عالم و ارتباط بین آندو دست یافت. ازاینروست که گفتهاند هرکه «من عرف نفسه عرف ربه» را درست بفهمد، میتواند جمیع مسائل فلسفی و مطالب قویم حکمت متعالیه و حقایق متین عرفانی را از آن استنباط کند. به همین جهت حکیم شیرازی معرفت نفس را مفتاح خزائن ملکوت میداند (صدر الدین شیرازی، ۱۴۲۸، ج۷، ص۳۳۱).
صدر التالهین در اسفار در باب قیامت می فرمایند : ومفتاح هذه المعارف معرفت النفس کلید معارف بلندی را که در مورد قیامت بیانکردیم معرفت نفس است
دوکار اساسی در معرفت نفس
الف) انسان شناسی یا روان شناسی ب) خود شناسی یا روان کاوی
انسان شناسی: انسان از آن نظر که انسان است شناخته می شود،کمال ،سعادت،سر انجام ،وطن او و………صحبت می کند.
سه نفر که در این موردکتاب و نوآوری داشته اند.
- شیخ الرئیس ابو علی سینا با کتاب های اشارات ،شفا،و مقالات متنوع
- ۲) صدر المتالهین باکتابهای اسفار، و مقالات و نظریه حرکت جوهری
- علامه حسن زاده آملی با کتاب ها و مقالات بسیار همچون دروی معرفت نفس] عیون نفس) گوهر اندیشه صدکلمه ، هزار و یک نکته ، هزارو یک کلمه و …..
شناخت ساختمان طبیعی انسان ، آناتومی و تشریح انسان بسیار لازم است.خود مان را بشناسیم از حیث بدن و مزاج، بدن ابزار روح است. وسیله تکامل اوست.
حاکم کشور بدن عقل است، وهم و خیال و احساسات قواس او می باشد.در حیوانات سلطان وجودشان وهم است.
انسان باید خواهش های صادق و کاذب بدن را بشناسد
کتاب ینبوع الحیات ادریس نبسکه حکیم بابا افضل کاشیانی به فارسی ترجمه کرده ورساله ارسطو که بابا افضل به فارسی ترجمه نموده است.
ابویوسف اسحاق همدیمعروف به فیلسوف عرب رساله ایدر انسان شناسی نوشته است.
فارابی ، ابوعلی سینا و……در این زمینه مطالب دارند.
کتاب های عرفان نظری
الف) تمهید القواعد از علی بن ترکه
ب) شرح فصوص الحکم ابن عربی قیصری
ج) مصباح الانس
موضوع عرفان
الف) توحید چیست (عرفان چیست) ب) موحد کیست (عارف کیست)
قرآن کریم هدف خلقت انسان را در سوره زاریات «ماخلقت الجن و الانس الا لیعبدون» عبادت دانست. امام رضا (ع) در کتاب کافی در باب تفکر می فرماید : الیس العباده کثره الصلوه والصوم …منظور از عبادت را زیاد نماز خواندن و روزه گرفتن نیستبلکه تفکر در امر اللهی است
انواع عبادت
عبادت دو نوع علمی و عملی است. نماز و روزه عبادت عملی و تفکر و خداشناسی عبادت علمی است.
عبادت عملی آنگاه مفید است که عبادت علمی صورت گیرد.با عبادت علمی اصول و عقاید درست می شود و جهان بینی شکل می گیرد. تا خدا را نشناسد او را چگونه پرستش کرد.عبادت عملی پوسته و علمی مغز آن است.
شرایط معرفت نفس
الف ) پاک بودن(طاهر)
ب) پاکیزه بودن
ج) مستولی بودن روح بر بدن
ثبت دیدگاه