مقاله ای در خصوص مناجات خمسه عشر(آقای خندان)

موسسه آوای توحید

تکلیف درس

مناجات خمسه عشر

استاد

سید علی حسینی آملی

تهیه کننده

محمود خندان

آذر  99

مناجات تابعین

در توبه سه امر مقدمات ، خود توبه و ثمره ونتیجه توبه باید لحاظ شود.

گناه بی راهه رفتن و انحراف و در مرتبه دیگر کند رفتن معنی می دهد.

کسانی که احساس ضرر و زیان ندارند موفق به توبه نمی شوند.باید باور کرده که بدکرده و خود را مقید به آن بداند.

اولین قدم در توفیق توبه معرفت و شناخت زشتی گناه است. که گام اول در شناخت فقهی و اخلاقی در اعمال و رفتار بوده که کجای آن گناه است .

راه حل دوری از خدا با نادرست دیدن وضع موجود با توجه به زشتیگناه و ناراحتی از آن ودر پی آینده مطلوب بودن است. توبه بازگشت از گناه ست وانابه روی کردی اللهی است، عملاً دست به کاری بزند که در آن رضایت اللهی باشد. باید از باطن قلب خود احساس کند که گناه او را از سیردرملکوت انداخته است.

یک زبان در توبه زبان دلال و با کرشمه و نا ز با خدا صحبت کردن است ، مثلاً خدایا من را از بارگاهت می رانی و بازگشت من قابل قبول نیست، خدایا اگر راهم نمی دهی بگو کجا بروم.

گناه انسان را متعفن و توبه معطر و زندگی و حیات مجدد می بخشد.

مناجات الشاکین

شکایت مقدماتی دارد گام اول بفهمیم که ظلم شده و احساس تظلم است و گام دوم پیش کسی برویم که حق ما را بستاند. گام سوم آن است که وقتی حق را گرفتیم آن را بتوانیم حفظ کنیم.

در این مناجات به خداوند رحمان شکایت می کنیم که هوای نفسمان به ما ظلم کرده ،عمرمان و تقوی و حال امان واشکمان را برده و دیگر خوفی از گناه برایمان نمانده است.

مرتبه اول نفس مسوّله است که گناه را زینت بخشیده و سبب می شود از آن لذت ببریم، بعد امر می کند به زشتی ها و می شود امّاره،اگر به خود بیاییم نفس ملامت می کند که چرا اینکار و گناه را کردی نفس می شود لوّامه ، اگر مداوت و استقامت  باشد نفس ملهمه می شود . واگر الهمات  درونی و بیرونی را توجه کنیم و استقامت ببخشیم نفس به مرحله اطمینان می رسد ومطمئنه می شود.

ترازوی اعمال انسان معصومین علیه السلام هستند.

مناجات الخائفین

در مناجات ها حال افراد متفاوت است خواجه عبدالله انصاری حالات انسان را تا ۱۰۰۰ حالت و برای شرح به ۱۰۰ مقام تنزل داده و در کتاب صد میدان به ۳۰۰مرتبه تنزل داده است.

امام زین العابدین حال انسان ها را در این مناجات به ۱۵ مقام بیان کرده اند.

در باب خوف روایت هست که اسحاق بن عمار از شاگردان امام صادق (ع)  که امام به ایشان می فرمایند یا اسحاق از خدابترسید آنگونه که او را می بینید و اگر تو خدا را نمی بینی او تو را می بیند،و اگر فکر می کنی خدا تو را نمی بیند این کفر است.

امام حسین نیز می فرمایند اگرفکر می کنی خدا تو را نمی بیندکفر است تو می گوئی من مومنم جوری زندگی کن که خدا را ببینی اگر تو نمی بینی او ببیند.

ما انسانها بعضی گناهان را پیش دیگران انجام نمی دهیم ولی خود را در محضر خدا نمی بینیم .

امام سجاد (ع) در دعای ابوحمزه ثمالی می گویند خدایا من پیش تو گناه کردم، اگر پیش دیگران گناه می کردم رها نمی کردند و خورده می گرفتند و سالها چپ چپ نگاه می کردند.

خوف گاهی ازآلام استحقاقی است که آن را دهشت می گویند. خوف به معنای وحشت از حاکم ظالم است و خوف از عظمت و ابهت شخص بلند مرتبه همچون ذوات مقدس واولیا و خداوند را «وجل» می گویند.وجل و دهشت مثبت بوده و سازندگی داردولی وحشت خوفی است که مذموم و منفی و نکوهش شده است.

مناجات امام خوف دلال دارد،خدایا اگر من را جهنم ببریداد می زنم که دوستدارم آیامن را که عمری عبادتت کردم پیش فرعون قرار می دهید.

از رسول خدا روایت است که مومن بین دو خوف است یکی از گناهان گذشته و دیگری از گناهانی که در عمر باقی مانده شاید انجام دهد.

مناجات الراجین (راز و نیاز امیدواران)

این مناجات در ادامه مناجات قبل خائفین است ، امید زمانی با ارزش است که همگام با خوف باشد .

خوف و رجا توامان هستند.خوف و امید را در دو کفه یک ترازو باید در نظر داشت که توبه شاهین آن است.

کنه کار باید به شفاعت پدر مادر شهدا و اولیا و خداوند امیدوار باشد . ونباید  افراط که هر چه گناه کنیم خداوند ارحم اراحمین است. و این احتمال که بخشیده نشود ویا قبل از شفاعت شافعین چه مراتبی از عذاب را باید بکشد و شرم حضور در پیشگاه خداوند وشافعین را چه می کند .پس باید امید صادقانه همراه با خوف صادقانه باشدو حالتی مابین این دو را دارا باشد .