مقاله ای در خصوص اوصاف متقین و عارفان(آقای علی رضایی)

نام درس:اوصاف الاشراف استاد رمضانی

تهیه کننده:علی رضایی

ترم ۱ تربیت مربی

جلسه اول:

انسان دارای دو بعد است:انفعال: اثرپذیری منشاء حکمت و عقل نظری

فعل:تاثیر گذاری: عقل عملی حکمت عملی

حکمت عملی: شخص؛ اخلاق: خانواده: تدبیر منزل؛ جامعه: سیاست مدن

عرفان ذوق و چشیدن و سیر و سلوک است ولی حکمت دانستن باید ها و نباید ها ست.

عرفان عملی متناسب است با اخلاق هردو مربوط به شخص است هرچند که عرفان و حکمت دو چیز متفاوت اند.

در اخلاق هدف رسیدن به اعتدال و نجات از افراط و تفریط است

در عرفان عملی غایت لقاء الله است و شاید بتوان گفت اخلاق زیرمجموعه عرفان عملی است .

خواجه عبدالله انصاری در کتاب منازل السائلین منزل ۳۱ تا ۴۱ از صد منزل را در موضوع اخلاق بیان کرده است.

خواجه نصیرالدین طوسی در هر دو وادی متبحر بوده است.

کتاب اخلاق ناصری در فضای اخلاق و حکمت عملی و مسلک حکماست ولی در اوصاف الاشراف صحبت از سیروسلوک و منازل و مقامات است.

جناب خواجه نصیرالدین طوسی در کاظمین دفن هستند.

جلسه دوم

الله اکبر من ان یوصف: لیس کمثله شیئ: چون به یک حقیقت نا متناهی وصف متناهی نمی‌آید.

( و ) در سبحان ربی الاعلی و بحمده به معنی (مع) است.

تنزیه صرف هم اشتباه است چون یعنی خدا را از همه مخلوقاتش جدا دانستن .

سپاس بی قیاس یعنی بدون مقایسه و بدون محدودیت .

شائبه از ریشه شوب یعنی ممزوج کردن

غائله یعنی فتنه و فساد

این که خواجه نصیر، اسماعیلی بوده مخدوش است.

اوصاف الاشراف عرفان عملی است به طریقه اولیاء.

جلسه سوم

دستور جوینی وزیر با کفایت مغول باعث شد جناب خواجه دست به نگارش اوصاف الاشراف بزند و شخصیتی مثل خواجه از ایشان تمجید می کند.

کتابی بر اساس کشف و شهود است بر خلاف کتاب اخلاق ناصری

هر رئیس یا بالادستی را هم می‌توان خداوند خطاب کرد: خداوند غزل: حافظ؛ خداوند قصیده: سنایی غزنوی.

استاد حسن زاده در برابر اساتید بسیار خاضع بود و اساتید را می پرستید.

منازل السائلین مشتمل بر ۱۰۰ منزل و هر منزل مصدر است به آیه ای از قرآن در عرفان عملی: یعنی عرفان ما قرآن است.

من بین یدیه یعنی الان

اشراف یعنی اهل سیر و سلوک

جانور فربه شود از راه نوش؛ آدمی فربه شود از راه گوش نوشیدن و نیوشیدن: گوش دادن

جانور فربه شود لیک از علف؛ آدمی فربه ز عز است و شرف عزت یعنی نفوذناپذیری وا ندادن

شرف یعنی انجام دادن

سه عمل سید الاعمال است افشاء السلام؛ اطعام الطعام؛ الصلوة بالیل و الناس نیام.

کتاب عبید زاکانی: اخلاق الاشراف

تمهید معذرت تقدیم یافته یعنی زودتر عذرخواهی کرده‌ام

شیم جمع شیمه یعنی خصلت

هفوات یعنی عیب‌ها

لطیف در همه جا نفوذ کرده

در میان اهل تصوف دو نفر در دید خیلی‌ها بدنام هستند یکی بایزید بسطامی و دیگری مسعود حلاج که در این رساله از این دو نفر حمایت میکند

صوفی الان بدنام شده ولی تصوف یعنی اهل تزکیه و صاف شدن.

جلسه چهارم

شش باب:

باب اول: مقدمات حرکت: زاد و توشه و وسیله (شش مورد)

باب دوم :ازاله موانع (شش مورد)

باب سوم: سیروسلوک و حرکت (شش مورد) : خلوت تفکر خوف و …

باب چهارم: حالات و اموری که در اثناء حرکت بر سالک وارد می‌شود (شش مورد)

باب پنجم :حالات نهایی برای شخص واصل: توکل، رضا، تسلیم و …

باب ششم : فناء: واصل شدن

واژه های فارسی تشدید ندارد تشدید مال عربی است .

عقاید ابتدایی و بچه گانه درمورد توحید را باید کنار بگذاریم.

جلسه پنجم

تحقق هر جزئی از حرکت مستلزم انهدام جزء سابق است. باید هر جزئی جزء قبلش معدوم شود تا تحقق یابد.

منزل، مقام، حال سه جزء حرکت و سلوک هستند.

منزل یعنی سالک برای رفع خستگی در آنجا می‌ماند و اگر آنجا جا خوش کرد می‌شود مقام .

منزل یا مقام کسبی است اما حال وهبی است.

منازل و مقامات مترتب هم اند به ترتیب باید طی شوند:

اول یقظه بعد توبه بعد محاسبه بعد انابت

اما حال اینگونه نیست مثلا اگر شخصی دچار یأس شد دچار رکود می شود باید یک امید و بسطی در او ایجاد کرد این حال است. یا اگر سالک دچار غرور و خودپسندی شد و در طمع خام افتاد باید به او حالی از قبیل قبض داد تا از حجاب غرور خارج شود و بسته به وضع سالک دارد مثل نخود کشمش راهرو است.

فرق سوم بین منازل و مقامات در برابر احوال این است که حال دوام ندارد: حسنات الابرار سیئات المقربین

یعنی منزل بعدی حسن است ولی وقتی رسیدی ماندن سیئه است.

هر منزل نسبت به قبلی محبوب و نسبت به منزل بعدی مهروب عنه است.

مُقام: ماندن

علوم رسمی نسبت به جهل مطلوب است ولی از آن باید به حال رسید.

داستان شمس تبریزی و مولوی: در اولین ملاقات کتاب‌ها را در حوض انداخت

باب اول شش فصل است: ایمان، ثبات، نیت، صدق، انابة و اخلاص

جلسه ششم

عمل صالحی یعنی کاری که به درستی و در وقت خودش انجام شود.

مهتدون یعنی رهیافتگان به مقصد رسیدگان

زکات دو معنی دارد: معنی لغوی: پاک سازی؛ معنای اصطلاحی: پاکسازی ویژه

حج دو معنی دارد : لغوی: قصد ؛اصطلاحی: قصد خانه‌خدا

صوم دو معنی دارد: لغوی :امساک

خمس

: لغوی: یک‌پنجم؛ اصطلاحی: یک‌پنجم ویژه

ایمان : لغوی: تصدیق؛

صلاة: لغوی : دعا ؛ اصطلاحی :دعای ویژه

نسبت معنای اصطلاحی به لغوی نسبت ویژه به مطلق است. قید میخورد.

امِن: مطمئن شد؛ آمن به: تصدیق کرد ؛ آمن له: در برابرش خاضع شد؛ امَن: تصدیق کرد ،اعتماد کرد

علت ایجاد تقوا ایمان است.

تدبر به معنی پیگیری است.

تعقل و تفکر به طور اتوماتیک درون ما قرار دارد .

همه ما شاه مملکت خودمان هستیم. چشم و گوش و… تحت فرمان ماست.

افرادی که گناه می کنند یا ایمانشان ضعیف است، یا غافلند یا پست و زبون اند

ایمان مراقبه ریاضت(تمرین)

جلسه هفتم

فصل اول از بخش اول: تمهیدات برای سیر و سلوک.

ایمان قابل زیادت و نقصان نیست (از لحاظ کمیت)

همه اجزای ایمان در هم تنیده هستند. مقوّم ایمان باعث تحقق ایمان می شود.

مراتب کمال را قائلیم ولی کم یا زیاد نیست.

توبه شش امر دارد :پشیمانی، عزم بر ترک گناه، حقوق مردم،  حقوق الهی، کلفت طاعت: گوشت روییده از گناه آب شود.

دو مورد شرط مقوم(لازم)،  دو مورد شرط قبول و دو مورد شرط کمال

پس ایمان از لحاظ کیفیت شدت و ضعف دارد.

از کجا بفهمیم ایمان در ما آمده است یا خیر؟ علامتش چیست؟

آنچه را اعتقاد یافتنی است، اعتقاد پیدا کند. آنچه را باید بگوید بگوید. آنچه را باید عمل کند آنچه را باید احتراز کند

لازمه ایمان، عمل است .عمل قابل نقصان است( بعضی وقتها روزه نگیرد ؛نماز نخواند)

بعضی افراط کرده‌اند که عمل جزء ایمان است و تفریط که ایمان بدون عمل شدنی است: هرچند ایمان و عمل در دو فضا هستند ولی مقوّم هم اند.

مرتبه نخست ایمان در حد زبان (اسلام آوردن)

مرتبه بالاتر مرتبه قلبی

مرتبه سوم ایمان به غیب (از محدوده ظواهر عبور کند)

جلسه هشتم

مثل مراتب ایمان مثل تفاوت فرد بالای کوه است که منظره را می بیند و کسی که پایین کوه است و فقط به شخص بالای کوه اعتماد دارد و با تردیدی از بین میرود.

بالاترین مرحله باور اینگونه است که یک حالت ویژه در دل ایجاد می شود و هنگام یاد خدا دل می لرزد و خشیت پیدا می کند .

داستان حمله شیر به طویله و نشستن جای او

داستان تشرف شیخ محمد تقی آملی

کار پاکان را قیاس از خود مگیر

گذر استاد حسن زاده به شوش و دانیال نبی

زیارت امام رضا توسط استاد حسن زاده

جلسه نهم

درون وقتی شاکله پیدا می‌کند که تکرار، مداومت و ثبات در عمل باشد

شجره طیبه: ثبات

کفر:شامل عقیدتی و عملی است: آنچه با ایمان در تعارض است کفر عقیدتی است. هر دو درجاتی دارد. درجات بالای کفر عملی منجر به کفر عقیدتی می شود

جلسه دهم

غذا: گزینش- خوردن- هضمن اول- هضم دوم – هضم سوم و جذب بدن می‌شود و از شما جدا شدنی نیست او از شما و شما از او می‌شوید. فکر و عقیده هم همین‌گونه است.

هر ظرفی با مظروفش پر می شود الا ظرف علم که با زیاد شدن مظروف توسعه می‌یابد

فلسفه مشاء ۴ مرتبه برای عقل قائل است:

عقل هیولانی: انسان هیچ چیز را بالفعل نمی‌داند.

عقل بالملکه: با کسب بدیهیات با حواس پنجگانه و کسب نظریات

عقل بالفعل: کسب و چیزی را به دست آوردن(فواد)

عقل مستفاد: وقتی همه علم را به دست آوردیم

سومین امر پس از ایمان و ثبات، نیت است. انگیزه و باعث: که باید فقط خدا و لقاء باشد.

بهشت و جهنم مناسب فهم عوام است مانند چیپس و پفک که در تربیت کودک به او می‌دهیم

عرفان که ابزار است اگر هدف باشد یعنی شرک

من طلبنی وجدنی و من وجدنی عشقنی و من عشقنی قتلته و من قتلته علی دیته و من علی دیته انا دیته

شراب طهور شرابی است که به نزدیکان داده می شوند که از ماسوی الله فارغ می شوند

نیت بهتر از عمل است به این معنا نیست که نیت مهم است و عمل مهم نیست بلکه یعنی ریشه و تنه درخت اگر درست باشد شاخ و برگ آن هم درست میشود.

داستان شهید راه حمار